چرا پیوند کبد لازم میشود ؟
پیوند کبد زمانی لازم است که کبد عملکرد طبیعی خود را از دست بدهد . پیوند کبد هنگامی مطرح میشود که کبد دیگر عملکرد خوبی نداشته باشد یا اصطلاحا به ناتوانی برسد .
ناتوانی کبد می‌تواند به‌طور ناگهانی (ناتوانی حاد کبد) برای مثال درنتیجه یک عفونت یا عوارض دارو‌های خاص، رخ دهد. ناتوانی کبد می‌تواند نتیجه نهایی یک مشکل بلندمدت نیز باشد. بیشتر پیوندها در درمان بیماری‌های مزمن کبدی که باعث زخم‌های کبدی یا سیروز برگشت‌ناپذیر می‌شوند به انجام می‌رسد .
از دیگر عوامل زمینه ساز پیوند کبد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :
- سیروز
- انسداد یا عدم وجود مادرزادی مجرای صفراوی
- نکروز حاد کبدی
- بیماری‌های متابولیک
- کبد الکلی
- کمبود آلفا-۱ آنتی‌تریپسین
- هموکروماتوز
- بیماری ویلسون
- هپاتیت خود ایمنی
- ترومبوز عروق کبد
بیشتر بخوانید : پیوند کبد
روند جراحی پیوند کبد به چه صورت می باشد ؟
قبل از عمل جراحی بیمار تحت درمان دارویی قرار گیرد . تقریباً تمام پیوندهای کبدی به یک صورت یعنی برداشتن کبد مادری و جایگزین آن با کبد اهدا شده در ناحیه آناتومیکی مشخص انجام میشود (پیوند کبدی مستقیم) .
جراحی پیوند کبد می‌تواند یکی از مراحل هپاتکتومی باشد . عمل جراحی با ایجاد یک برش بزرگ در قسمت فوقانی شکم انجام میشود . هپاتکتومی شامل قطع تمام لیگامانهای متصل به کبد، مجرای صفراوی، شریان و ورید کبدی و ورید پورت می‌باشد .
معمولاً در این عمل جراحی بخشی از ورید اجوف تحتانی نیز همراه کبد برداشته میشود ولی اخیراً یک روش جایگزین برای حفظ ورید اجوف از کبد گیرنده نیز مرسوم شده‌است.
خون موجود در کبد توسط یخ تا کاشت کبد در جای خود حفظ خواهد شد .
کاشت کبد شامل آناستوموز (اتصال) ورید اجوف تحتانی ، ورید پورت و شریان کبدی می‌باشد . بعد از آن جریان خون به کبد جدید بازگردانده خواهد شد . به‌طور معمول در پیوندهای بزرگ کبدی تمام کبد از یک اهداکننده غیر زنده برداشته میشود ، این امر در بزرگسالان رایج تر است . در پیوند کبد کودکان از یک برش کوچک از کبد بزرگسالان برای جایگزینی با کبد بیمار استفاده میشود .
پیوند کبد معمولاً بین ۶ تا ۱۲ ساعت طول می‌کشد . طی عمل پیوند، جراحان کبد را خارج کرده و آن را با کبد اهداکننده جایگزین می‌کنند . از آنجا که عمل پیوند رویه‌ای بزرگ است ، جراحان باید لوله‌های متعددی را در بدن بگذارند . این لوله‌ها به‌منظور کمک به بدن برای انجام کارکرد‌های خاص طی عمل جراحی و چند روز پس از آن ضروری هستند .
جایگزینی لوله ها در جراحی کبد
یک لوله از طریق دهان به درون نای فرستاده میشود تا به بیمار کمک کند طی عمل پیوند کبد و یک یا دو روز اول پس از عمل بتواند تنفس کند . لوله به یک دستگاه تنفس وصل میشود که به‌طور خودکار ریه‌های بیمار را بزرگ می‌کند .
یک لوله بینی – شکمی (N/G) از طریق بینی وارد معده بیمار میشود . لوله N/G دفعیات را از معده خارج می‌کند . این لوله چند روز در جای خود می‌ماند تا عملکرد روده به حالت طبیعی خود بازگردد .
لوله‌ای با نام سوند به مثانه متصل میشود تا ادرار را جمع کند . این لوله چند روز پس از عمل جراحی برداشته خواهد شد .
سه لوله در شکم بیمار قرار داده میشود تا خون و ترشحات را از اطراف کبد خارج کنند . این لوله‌ها حدود یک هفته در جای خود خواهند ماند .
در برخی موارد ، جراح یک لوله خاص را با نام لوله T. در مجرای صفراوی قرار می‌دهد . لوله T. صفرا را خارج کرده و به کیسه‌ای کوچک خارج از بدن بیمار منتقل می‌نماید تا بتوان روزانه چند مرتبه آن را اندازه‌گیری کرد .
تنها بیماران خاص پیوندی لوله T را دریافت می‌کنند ، که حدود ۵ ماه در جای خود می‌ماند . لوله هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کند و با فعالیت‌های روزانه تداخل ندارد .
پیشرفت های پیوند کبد
پیشرفت‌های در زمینه پیوند کبد هست که شامل :
- تقسیم کبد برای اهدا به دو گیرنده
- اهداکننده کبدی زنده که در آن بخشی از کبد یک فرد زنده و سالم برای پیوند آلوگراف برداشته میشود . در برداشت کبد از دهنده زنده برای کودکان حدود ۲۰ درصد از کبد برداشته میشود (سگمان‌های ۲ و ۳).
- حذف لوب یا قسمت درگیر به تومور می‌باشد و قسمت‌های سالم و بدون مشکل کبد باقی خواهند ماند. در این روش مدت ریکاوری بیمار بسیار سریعتر خواهد بود و فقط ۵تا۷ هفته تحت مراقبت در بیمارستان قرار می‌گیرد .
در مراکز بزرگ پزشکی قبل از جراحی پیوند بیمار تحت درمان به وسیلهٔ امواج رادیویی جهت کوچک تر شدن تومورهای کبدی قرار می‌گیرد .